Kadınlar için SANAL KLİNİK bilgilerinin paylaşıldığı bu yazımızda HIV Enfeksiyonu Hangi Yollarla Bulaşır hakkında detaylı bilgiye ulaştınız.
Dilerseniz SANAL KLİNİK kategorisinde bulunan diğer makalelerimizi okuyarak daha başka bilgiler edinebilirsiniz.
HIV Enfeksiyonunun Bulaşması
HIV'in bulaşması için enfekte hücre ya da virüs parçacığı içeren bir vücut sıvısıyla temas gereklidir; bu sıvılardan bazıları kan, meni, vajina salgıları, beyin omurilik sıvısı ve anne sütüdür. HIV ayrıca, çok daha düşük konsantrasyonlarda olmak üzere gözyaşı, idrar ve tükürükte de bulunur.
HIV aşağıdaki yollarla bulaşır:
Enfekte kişiyle cinsel ilişki sırasında ağız, vajina ya da rektum mukozası kontamine vücut sıvılarına maruz kalır.
Kan naklinde, ortak iğne kullanımında ya da HIV bulaşmış bir iğnenin kazayla batmasında olduğu gibi, kontamine kanın enjeksiyonu ya da infüzyonu.
İnsan Bağışıklık Eksikliği Virüsünün Basitleştirilmiş Yaşam Döngüsü
Tüm virüsler gibi insan bağışıklık eksikliği virüsü de (HIV), sıklıkla bir CD4 lenfosit olan konak hücrenin genetik maddesini kullanarak çoğalır. Günümüzde ruhsatlı ilaçlar virüsün iki kritik enzimini (virüsün çoğalmak için kullandığı ters transkriptaz ve proteaz) inhibe eder; üçüncü bir enzim olan entegrazı hedef alan ilaçlar geliştirilmektedir.
1. HIV önce hedef hücreye yapışır ve içine girer.
2. HIV'nin genetik kodu olan RNA'sı hücrenin içine salınır. Çoğalması için RNA'nın DNA'ya dönüştürülmesi gerekir. Bu dönüşüme yardımcı olan enzim ters transkriptaz olarak adlandırılır. Ters transkriptaz virüs RNA'sının DNA'ya dönüştürülmesi sırasında kolayca hata yapabileceğinden, HIV bu noktada kolayca mutasyona uğrar.
3. Virüs DNA'sı hücrenin çekirdeğine girer.
4. Entegraz adlı bir enzimin yardımıyla virüs DNA'sı hücrenin DNA'sıyla birleşir.
5. DNA replikasyona uğrar ve RNA ve protein yapar. Proteinler virüsün hücrenin dışına çıkmasından sonra parçalara ayrılması gereken uzun bir zincir halindedir.
6. RNA ve kısa protein parçalarından yeni bir virüs yapılır.
7. Virüs hücrenin zarından dışarı çıkar, çevresi hücre zarının bir parçasıyla sarılıdır (zarf).
8. Diğer hücreleri enfekte etmek için başka bir virüs enziminin (HIV proteaz) dışarı çıkmış olan virüsün içindeki yapısal proteinleri kesip HIV'nin olgun formu halinde getirmesi gerekir.
HIV enfeksiyonuna duyarlılık, vajinal ya da anal cinsel ilişki sırasında olabileceği gibi, deri ya da mukozada yırtık ya da hasar meydana geldiğinde artabilir. Pek çok çalışma cinsel eşte derinin bütünlüğünün bozulmasına neden olacak herpes, sifiliz ya da cinsel yolla bulaşan başka bir hastalık varsa, HIV'nin cinsel ilişkiyle bulaşması olasılığının daha yüksek olduğunu göstermiştir. Ancak, HIV enfekte kişiden enfekte olmayan kişiye, ikisinde de cinsel yolla bulaşan bir hastalık ya da deride sıyrık olmadan da vajinal ya da anal ilişkiyle geçebilir. Cinsel ilişkiyle olduğundan daha seyrek de olsa, HIV oral seksle de geçebilir.
Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa'da HIV heteroseksüellerden daha çok eşcinsel erkekler ve enjeksiyonla ilaç/madde kullananlarda bulaşır. Ancak, heteroseksüellerde bulaşma oranı hızla artmaktadır. ABD'de AIDS'li kişilerin yüzde 10'undan çoğu kadındır, HIV kadınlarda erkeklerde olduğundan daha hızlı artmaktadır. Afrika, Karaibler ve Asya'da HIV öncelikle heteroseksüeller arasında yayılmaktadır, HIV enfeksiyonu erkekler ve kadınlarda eşit oranlarda görülür.
1992'den önce HIV'li Amerikalı kadınların çoğu kontamine iğneyle ilaç/madde enjeksiyonuyla enfekte olmuştu. Ancak, cinsel ilişkiyle bulaşmadan kaynaklanan vakaların sayısı yavaş yavaş madde kötüye kullanımına bağlı vakaların sayısını geçmiştir.
Kaza sonucu HIV bulaşmış bir iğne batan bir sağlık personelinin HIV kapma olasılığı 300'de birdir. HIV enfeksiyonu riski iğne derine girdiyse ya da kontamine kan enjekte edildiyse yükselir. İğne batmasından sonra AZT (zidovudin) gibi bir antiretroviral ilaç alınmasının enfekte olma olasılığını düşürdüğü anlaşılmaktadır, ancak risk yok olmaz.
AIDS artık sık sık tam kan ya da başka plazma ürünleri nakli yapılması gereken hemofilililer arasında önde gelen bir ölüm nedenidir. 1985'ten önce ABD'de hemofilililerin çoğuna HIV ile enfekte kan ürünleri verilmiştir. O zamanda bu yana alınan tüm kanlarda HIV testi yapılmakta, plazma ürünleri HIV enfeksiyonu riskini ortadan kaldırmak için ısıya maruz bırakılmaktadır.
Gebe kalma yaşındaki çok sayıda kadında HIV enfeksiyonu olması çocuklarda HIV enfeksiyonuna yol açmıştır. Virüs fetusa gebeliğin erken dönemlerinde plasentadan ya da doğum sırasında doğum kanalından geçerken bulaşabilir. Anne sütü emen bebeklere HIV enfeksiyonu süt yoluyla geçebilir.
HIV basit bir temas, hatta iş, okul ya da ev ortamında yakın, cinsel olmayan temas ile bulaşmaz. Enfekte kişinin öksürmesi ya da hapşırmasıyla ya da sivrisinek sokmasıyla HIV bulaşması olmamıştır. Enfekte bir doktor ya da diş hekiminden hastasına bulaşma çok ender görülmektedir.