Kadınlar için SANAL KLİNİK bilgilerinin paylaşıldığı bu yazımızda Yaşlanma ve Yaşlılığın Getirdikleri hakkında detaylı bilgiye ulaştınız.
Dilerseniz SANAL KLİNİK kategorisinde bulunan diğer makalelerimizi okuyarak daha başka bilgiler edinebilirsiniz.
Yaşlanma ve Etkileri
Günümüzde ortalama yaşam beklentisi umulmadık bir hızla artmıştır. 1900'lerde doğan bir erkek çocuğun 46 yaşına kadar yaşaması beklenirken, bugün doğan çocuğun 72 yaşından uzun yaşaması beklenmektedir. 1900'lerde doğan bir kız çocuğun 48 yaşına kadar yaşaması beklenirken, bugün doğan kız çocuğunun 79 yaşına kadar yaşaması beklenmektedir.
Kayıtlara bakıldığında ortalama yaşam beklentisindeki artışa rağmen en uzun ömür kişinin yaşayabileceği en uzun süre açısından çok az değişiklik olmuştur. Genetik ve tıbbi açıdan en mükemmel bireyler bile 120 yıldan uzun yaşayamamaktadır.
Yaşlanma Teorileri
Her türden organizma doğumundan ölümüne kadar birçok değişikliğe uğrayarak yaşlanır. Bilimadamları insanların neden yaşlandıkları konusunda çeşitli teoriler geliştirmiş ama bunların hiçbiri kanıtlanmamıştır. Her teorideki belirli noktalar insanların neden yaşlanarak öldüklerini açıklamaya yardım etmektedir.
Programlı yaşlanma teorisinde bir türün yaşlanma hızı, o türün genleriyle önceden belirlenir. Genler hücrelerin ne kadar yaşayacaklarını belirler. Hücreler öldükçe organların işlevlerinde aksamalar görülür ve sonunda yaşamı sürdürmeyi sağlayacak biyolojik işlevler yerine getirilemez. Programlanmış yaşlılık, türün devamını sağlar; yaşlı üyeler, genç bireylere yer kalmasını sağlayacak bir hızla ölürler.
Serbest radikal teorisinde hücrelerin kimyasal reaksiyonların yol açtığı zararın birikmesi nedeniyle öldükleri söylenir. Bu kimyasal reaksiyonlar sırasında serbest radikaller adı verilen toksinler üretilir. Yaşla beraber hücreler normal işlevlerini yitirinceye veya ölünceye kadar gittikçe daha fazla hasar oluşur. Farklı türler hücrelerin serbest radikalleri oluşturma ve onlara yanıt verme biçimine bağlı olarak farklı hızlarda yaşlanırlar.
Bedensel Değişimler
İnsan bedeninde yaşla beraber gözle görülür değişiklikler oluşur. Yaşlanmanın ilk belirtisi gözün yakındaki nesnelere kolayca odaklanamamasıdır (presbiyopi). Kırk yaş civarında gözlük kullanmadan okuma zorlaşır. İşitme duyusu da yaşla beraber değişikliğe uğrar. Yaşlandıkça en tiz sesleri işitme becerisinde azalma olabilir (presbikuzi). Dolayısıyla yaşlılar keman sesinin yaşlılıkta kendilerine gençken olduğundan daha az heyecan verdiğini farkederler. Ayrıca k,t,p,s ve ç gibi harfler yüksek tonda olduğundan yaşlı insanlar diğerlerinin gevelediklerini zannedebilirler.
Çoğu insanda vücuttaki yağ oranı yaşlandıkça %30'dan fazla artar. Yağın dağılımı da değişir: Derinin altındaki yağ miktarı azalır, karındaki artar. Dolayısıyla, deri incelir, buruşur, daha dayanıksız duruma gelir; elin sırt kısmının görüntüsü değişir.
İç organların işlevleri de değişir. Bu işlevler genelde 30 yaş civarında maksimuma ulaşır ve sonra tedrici fakat sabit bir hızla gerilemeye başlar. Ancak bu gerilemeyle bile çoğu işlev yaşamı idame ettirmek için yeterlidir çünkü organların çoğu bedenin gereksindiğinden çok daha fazla işlevsel kapasiteye sahiptir (fonksiyonel rezerv). Örneğin karaciğerin yarısı hasara uğrasa bile geri kalan doku normal işlevleri sürdürmek için yeterlidir. İleri yaşta işlev kaybı normal yaşlanmadan çok hastalıktan kaynaklanır. Bu durumda işlev kaybı yaşlı insanların ilaçların, çevresel değişikliklerin, toksinlerin ve hastalıkların zararlı etkilerine daha açık olmaları anlamına gelir.
Birçok organdaki işlev kaybı, insanların yaşamlarını çok az etkilese bile bazı organlardaki işlev kaybı sağlığı büyük ölçüde etkiler. Örneğin, dinlenme sırasında kalbin pompaladığı kan miktarı ileri yaşta çok fazla azalmasa da maksimum çalıştığında bile kalp eskisi kadar kan pompalayamaz. Bu, yaşlı atletlerin genç atletler kadar performans gösteremeyecekleri anlamına gelir. Böbrek işlevlerindeki değişiklikler yaşlı insanların belirli ilaçları elimine etme (vücuttan atma) kapasitelerini de büyük ölçüde etkiler.
Hangi değişikliklerin yalnızca yaşla ilgili, hangilerinin de kişinin yaşam biçimiyle ilgili olduğunu belirlemek zordur. Sedanter (hareketsiz) yaşam, kötü beslenme, sigara ve alkol kullanımı ve madde bağımlılığı zaman içinde birçok organa yalnızca yaşlanmadan daha fazla zarar verir. Toksinlere maruz kalan insanların bazı organlarında (özellikle böbrek ve akciğerler) daha anlamlı veya daha hızlı işlev kaybı görülür. Gürültülü ortamlarda çalışan insanlar işitme açısından daha büyük kayba uğrarlar. Bazı değişiklikler daha sağlıklı bir yaşam tarzının bensimsenmesiyle önlenebilir. Örneğin hangi yaşta olursa olsun sigaranın bırakılması (80 yaşında bile) akciğerlerin işlevini iyileştirir ve akciğer kanseri geliştirme şansını azaltır. Ağırlık kaldırma egzersizi yaştan bağımsız olarak kas ve kemik gücünün korunmasını sağlar.
Vücutta Yaşla Beraber Görülen Değişiklikler
Böbreklere, karaciğere ve beyine giden kan miktarı azalır.
Böbreklerin toksin ve ilaçları yıkım yeteneği azalır.
Karaciğerin toksinleri uzaklaştırma ve ilaçları metabolize etme yeteneği azalır
Maksimum nabız hızı azalır ancak dinlenme durumundaki nabız hızında değişiklik olmaz.
Kalpten çıkan maksimum kan miktarı azalır.
Glukoz toleransı azalır.
Akciğerin hava kapasitesi azalır.
Akciğerlerde nefes dışarı hava verildikten sonra kalan hava miktarı artar.
Hücrelerin enfeksiyonla savaşma yeteneği azalır.