Kadınlar için SORULAR bilgilerinin paylaşıldığı bu yazımızda Şeker Hastalığı İle İlgili Merak Ettikleriniz hakkında detaylı bilgiye ulaştınız.
Dilerseniz SORULAR kategorisinde bulunan diğer makalelerimizi okuyarak daha başka bilgiler edinebilirsiniz.
Şeker Hastalığı
Şeker hastalığı nedir?
Glukoz, özellikle nişaştalı ve şekerli gıdaların içinde olan bir karbonhidrat. Vücudumuz glukoz adı verilen bu şekere ihtiyaç duyar. Sindirimle nişasta ve şeker glukoza çevrilerek kana karışıyor. Kandaki glukozu enerji olarak kullanabilmemiz için bir işlem daha var. Onu da pankreasın salgıladığı insülin sağlıyor. Kana geçmiş olan glukoz ancak insülin sayesinde hücrelerin içine girebiliyor ve enerji elde edilebiliyor.
Pankreas yeterince insülin yapamadığında vücut glukozu kullanamıyor ve kandaki glukoz yani şeker giderek yükseliyor. İşti bu durumun yol açtığı rahatsızlığa "diyabet" yani "şeker hastalığı" deniyor. Bu hastalıktan muzdarip insan sayısı ise günden güne artıyor. Genetik faktörlerin yanında nedenlerin başında şişmanlık, beslenme tarzındaki değişmeler, zor yaşam şartlarından egzersiz ve spora zaman ayıramama geliyor. Uzmanlar 2000 yılında 250 milyona yakın diyabetik hasta olması beklendiğini söylüyorlar.
Dünyada kaç diyabetli hasta var?
Yaklaşık 200 milyon 400 bin kişi diyabetli. Bunun yüzde 90´ı Tip-2 diyabetli. Örneğin Danimarka´da 20 bin Tip-2, 20 binde Tip-1´li hasta var.
Tip-1 ve Tip-2 i nedir?
Tip-1´de pankreastan insülin hiç salgılanmıyor. Bu yüzden hastaya insülin vermek gerekiyor. Buna, yerine koyma tedavisi deniyor. Tip-2´li hastada pankreas insülini salgılıyor ama ya yeterli değil ya da çok geç salgılıyor. Yemek yedikten sonra hastaya insülin pompalanması gerekiyor. Tip-2´de diğer önemli bir özellik de insülinin kullanılacağı yerlerde insülin rezistansı dediğimiz vücudun bir direnci ile karşılaşılıyor. Vücut insülin salgılamasına rağmen işlevini yapamadığından kan şekeri de normal seviyenin üstüne çıkmış oluyor.
Tip-1 çocuk ve gençlerde ortaya çıkarken, Tip-2 neden yaşlılarda ortaya çıkıyor?
Bu genel kanı böyle olmasına rağmen Tip-1´in yaşlılarda da görüldüğü oluyor. Özellikle 30 yaşı geçtikten sonra.
Kadın mı, erkek mi daha fazla şeker hastası olur?
Tip-1 kadın ve erkekte aynı oranda görünüyor. Tip-2 yaşa, cinsiyete değil, obesiteye yani şişmanlığa bağlı. Özellikle batılı ülkelerde erkeklerde Tip-2, obesiteden dolayı daha fazla gözüküyor. Türkiye´de de Tip-2 aynı nedenle fazla. Ama enteresandır erkekte değil kadında görülme sıklığı daha fazla. Örneğin Danimarka´da Konya´dan göçmüş 30 yaşın üzerindeki Türk kadınlarda şeker hastalığı oranı oldukça fazla.
Tiplere göre şeker hastalığının tedavisi
Tip-2´de diyet ya da hapla tedavi uygulanıyor. 45-50´li yaşlarda insülin tedavisine geçiliyor. Tip-1´de ise insülin kullanımı daha yaygın.
Diyabetli olmak için şekerin kanda kaça çıkması gerekir?
Normalde açlık kan şekeri 7 milimol/litre ise o hastaya diyabetli diyebiliriz. Bu oran aşağıya çekiliyor bazı ülkelerde 6,8, hatta 6´ya bile düştüğü oluyor.
Neden?
Tıpta diyabetin teşhisi daha da kolaylaştığı için. Tedavisi de paralel olarak daha da kolay oluyor. Yeni insülin enjeksiyon sistemleri var. İnsanlar böylece daha kolay tedavi oluyorlar.
Hasta şeker hastası olunca şeker tüketimini bırakmalı mı?
Tabii ki şeker alınabilir. Bir gün içinde yenilen yiyeceklerin içindeki karbonhidratların içindeki şekeri almalı. Bu da yüzde 5´lik bir oran. Zaten tedavide çok katı kurallarımız yok. Çünkü hastaya günde dört kere enjeksiyon yapılıyor.
İnsülin genetik mi?
Tip-2´nin önemli nedenlerinden biri zaten genler. Özellikle kalıtım çok etkili. Bir de obesite. Hastanın yakınında Tip-2 diyabet varsa o genleri taşıyorsa, fazla yemekten dolayı şişmansa, hareket edip egzersiz yapmıyorsa, Tip-2 olması çok yüksek. Tip-1´in tam olarak nedeni belli değil. Ama hipotezler var. Virüs olabileceği düşünülüyor.
Şeker hastasının bağşıklık sistemi neden çöker?
Normalde diyabetli hastada kan glukoz seviyesi yüksektir. Yüksek kan glukoz seviyesi immun sistemini olumsuz yönde etkiliyor. Yüksek kan şekerinden dolayı enfeksiyon gibi diğer hastalıklara açık hale geliyor.
Şeker hastalığının ilerleyen evresinde neler olur?
Şeker hastalığının göz, böbrek, damar, kalp ve sinir sistemine etkisi var.
Şeker hastalığının kesin tedavisi var mı?
Tip-2 şişmanlığı önlenerek durdurulabilir. Tip-1´i önleyemezsiniz. Gerçi birkaç yıldır dünyada yeni bir ilaç geliştirildi. Bu ilaç insülinin vücudunun diğer taraflarında kullanılması ile etkili oluyor ama şu anda araştırma ve deneme safhasında.
Pankreas nakli
Pankreasta insülin hormonu üreten hücreler vardır. bu hücrelerin nakil edildiği hastalarda bir sene sonra insülin kullanma ihtiyacı oldukça azaldı. Kolay olacağı düşünülerek şu anda denenen ise "adacık nakli". 300 hasta üzerinde çalışıldı. Bunların ancak yüzde 10´u birkaç hafta için insülin ihtiyacı duymadı ama daha sonra tekrar insülin kullanmaları gerekti. Tam olarak bir çığır açtı denemez.
Genlerle oynamak gerekir mi?
Nakil bir çözüm değil. Genlerle oynamak için henüz erken.
Şeker hastalığında erken tanı
Tip-2 hastalarda teşhis ve tanı komplikasyonlardan dolayı konuyor. Hasta yüzde 20 komplikasyonlu hale gelmiş oluyor zaten. Tip-1 için böyle bir şey yok. Ama erken teşhis tabii ki önemli. Hastalığı çok ciddi ilerlemiş olup da bu yüzden ayağı kesilen hastalar dahi var.
DİYABET TANISINDA KULLANILAN ORAL GLUKOZ TOLERANS TESTİNDE AMERİKAN DİYABET DERNEĞİNİN KABUL ETTİĞİ DEĞERLER ORANINDA BİR FARK VARDI. 126´YI KABUL EDİYORLARDI. DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ DE 140´IN ÜZERİNDE KABUL EDİYORDU. SON DURUM NE?
Şimdi ikisi arasında bir konsensüs oluşturdu. 7 milibolun aştığı kan glukoz şekerinin üstü diyabet olarak kabul edildi. 7 milibol glukoz 126 miligram/desilitre glukoza denk geliyor. Dünyanın daha yakından takip edilmesi ve tedbir alınması için gereken bir sınır.
İnsülin enjeksiyon kalemi nedir?
İnsülinli hasta günde dört kez iğneyi vücuduna batırarak insülin enjekte etmek zorunda. Bir insülin enjeksiyon kalemi geliştirilmiş. Adı NovoPen 1.5. üzerinde çok ince ve kısa iğne ucu var. Ağrıyı normal enjektörlere göre yüzde 48-50 oranında azaltıyor. Bunun dışında kolay ve pratik bir ünsülin uygulaması daha var. NovoLet denilen bir ürün bu. İçine insülini koymaya dahi gerek yok. Hazır içine insülini konmuş bir kalem olduğu için özellikle yaşlı hastalar işleme kolayca uyum sağlıyorlar. Hasta yalnızca iğne ucunu takıyor, o kadar.